Filmwijker Dick Labrie bouwde mee aan archivering Dwangarbeiders

FILMWIJK – Eind vorig jaar ging het archief ‘Nederlandse Dwangarbeiders in Nazi Duitsland’ online. Samengesteld door 780 vrijwilligers, waaronder Dick Labrie uit  Filmwijk. Hij kon veel documenten terugvinden over zijn vader Henri die in 2010 overleed.

Door Marcel Beijer

Dwangarbeiders werden gedwongen om te werken in nazi-Duitsland. Ze werkten onder vaak erbarmelijke omstandigheden en werden gedwongen om bij te dragen aan de oorlogsinspanningen van de Duitsers. Labrie kijkt met trots terug op zijn vader. “Het was een prima man die goed met zijn handen kon werken. Dat vonden de Duitsers interessant. Hij is met vijf anderen die naar dezelfde werkgever moesten, op de trein gezet naar Duitsland.”

Labrie sr. vertelde aanvankelijk niet veel over zijn oorlogsverleden. “Pas na zijn pensioen wilde mijn vader daar een beetje over praten”, zegt Labrie. “Dwangarbeiders werden na de oorlog toch wel met de nek aangekeken: ze hadden immers voor de Duitsers gewerkt. Ik ben nog een week met hem mee terug geweest naar Kaliningrad, dat toen Köningsberg heette. Maar er was nog zoveel dat ik hem wilde vragen. Ik wilde meer weten.”

Zoekwerk

In de zoektocht naar informatie over zijn vader verrichte de Almeerder flink wat zoekwerk. Toen het archief digitaal werd opgezet, besloot hij daar aan mee te werken. “In Almere wonen honderden Amsterdammers. Daarvan zullen ook vaders als dwangarbeider hebben gewerkt, misschien zonder dat hun kinderen dat weten. Het is een vergeten deel van de oorlog. Door hun naam in te typen is die informatie digitaal te vinden. Door alle vrijwilligers zijn er in totaal 1,2 miljoen namen ingevoerd.”

Vaders’ reis

Henri Labrie vertrok in november 1942 naar Duitsland en kwam te werken op  verschillende scheepswerven. Later moest hij de gebombardeerde straten van Königsberg repareren tot de Russen de macht overnamen. “Niet dat hij daar wat mee opschoot”, zegt zijn zoon. “Want die Russen waren geen lieverdjes. Ze kregen nauwelijks te eten en dat was nog bar slecht ook. Hij woog toen nog geen 45 kilo.” In die slechte conditie namen de Russen hem in april 1945 op sleeptouw voor een wandeling van 200 kilometer van Königsberg naar Tschernowitz. Van daar werd hij met een goederentrein terug naar Nederland gebracht. Door het vele oponthoud duurde de helse tocht 3,5 maanden en was de dood dichtbij. “Toen hij na ruim 32 maanden in juli 1945 aankwam zat hij onder de luizen en werd hij in Enschede, net over de grens, opgenomen in een noodhospitaal.”  Daar ervaarde hij ook het wantrouwen bij zijn landgenoten. “Waarom heb je voor de Duitsers gewerkt?”, vroegen ze. “Deug je wel, of ben je fout? Dat wilden ze weten. Pas later beseften ze dat het onder dwang was gebeurd.”

Trots

Dick Labrie is trots op zijn vader. Zijn baret, paspoort, dagboek: hij heeft veel bewaard. “Van de vijf mensen die destijds met hem meereisden naar Duitsland heb ik veel kunnen achterhalen uit het digitale archief. Dat vind ik waardevol. Ik heb ook mogen meewerken aan een openbaar lesprogramma voor scholen.”

Informatie

Wie zelf op namen van dwangarbeiders wil zoeken kan terecht op www.nationaalarchief.nl en dan zoeken op ‘arbeidsinzet 1940-1945’. Het lesprogramma is te vinden op https://www.lessonup.com/. Labrie heeft ook een eigen website: www.dwangarbeidwoii.nl

Henri Labrie in 1941, 17 jaar oud (Foto: aangeleverd) - Credit